|
Musa n°75 - Herfst 2023 |
||||
|
|
||||
|
|
Ontdek in Plantentuin Meise de fascinerende tentoonstelling over Belgische plantenjagers uit de 19e eeuw. In die periode ontstond het nieuwe beroep 'plantenjager'. Wat zij verzamelden, droeg bij tot het wereldwijde succes van de Belgische tuinbouw. De tentoonstelling bestaat uit vijf delen en vindt plaats in de vierkante toren van het Kasteel van Bouchout. Je zal kennismaken met wat er zich afspeelde tijdens het ontstaan van België, met de betrokkenheid van de bourgeoisie bij de ontwikkeling van de tuinbouw en je treedt in de voetsporen van de avonturiers-onderzoekers die op ontdekkingsreis gingen naar Amerika. De tentoonstelling toont ook de evolutie van deze botanische ontdekkingsreizen. Onder impuls van de Belgische staat en later de privésector, werden tal van bedrijven opgericht die tropische planten invoerden en verder opkweekten. Je ontdekt de namen van de grote Belgische verzamelaars, maar ook die van hun mecenassen, werkgevers, politici en rijke verzamelaars die hun stempel hebben gedrukt op deze botanische zoektocht. In de expo maak je ook kennis met werken van de Belgische kunstenares Véronique Goossens, geïnspireerd door het tropische regenwoud. Deze leggen een hedendaagse link met de geschiedenis van de ontdekkingsreizigers. De tentoonstelling loopt vanaf eind november in de toren van Kasteel van Bouchout en is inbegrepen in het toegangsticket van de Plantentuin. |
|||
|
|
Plantentuin Meise heeft een nieuwe editie van de officiële Flora van België en aangrenzende gebieden uitgebracht. Deze editie is zorgvuldig bijgewerkt met wijzigingen in verspreiding, naamgeving en classificatie, inclusief nieuwe plantensoorten. Het naslagwerk bevat honderden nieuwe illustraties en determinatiesleutels om soorten te identificeren. De Plantentuin is al 200 jaar verantwoordelijk voor dit standaardwerk, dat professionals en amateurs helpt de plantendiversiteit in België en de regio te bestuderen. Deze nieuwe editie, vergeleken met de laatste uit 1998, bevat honderden nieuwe soorten en herzieningen, die de veranderingen in plantengroei als gevolg van klimaatverandering en globalisering weerspiegelen. DNA-onderzoek wijzigde de classificatie en ons begrip van de relaties tussen planten en deze editie volgt de recente inzichten. Specialisten herwerkten de taxonomisch moeilijke groepen Salix, Rosa, Rubus en Taraxacum. Geactualiseerde data zorgden voor een herziening van de verspreidingsgegevens. De editie heeft een frisse nieuwe look en bevat talrijke prachtige gedetailleerde botanische tekeningen, getekend door de botanische tekenaars van Plantentuin Meise. Hierdoor is de Flora een stuk gebruiksvriendelijker. Het behandelt nu 2.781 taxa en is het meest complete en wetenschappelijk onderbouwde florawerk voor de regio. Deze editie draagt bij aan de wereldwijde strategie voor het behoud van planten en is samengesteld door Filip Verloove en Fabienne Van Rossum van Plantentuin Meise. Het is een aanvulling op "Wilde planten van de Benelux, een veldgids", ook uitgegeven door Plantentuin Meise. Prijs : 55 € in onze webshop. |
|||
|
|
Het herbarium van Plantentuin Meise, het 15e grootste ter wereld, bevat bijna 4.000.000 specimens, waaronder vaatplanten, mossen, algen, slijmzwammen, paddenstoelen… en ook korstmossen. Korstmossen, ook wel lichenen genoemd, zijn bijzondere organismen die bestaan uit een samenleving van algen of cyanobacteriën (blauwwieren) en een schimmel. Ze spelen een belangrijke rol in het ecosysteem en zijn veerkrachtige organismen die extreme veranderingen in hun omgeving kunnen doorstaan. Sinds 2021 heeft het lichenenherbarium een aanzienlijke groei doorgemaakt, met een toename van meer dan 70.000 specimens, wat het totaal op meer dan 220.000 specimens brengt. Deze 70.000 specimens zijn afkomstig van twee belangrijke collecties: die van de Nederlander Pieter van den Boom en de Luxemburger Paul Diederich, twee experten in de lichenologie. Beide collecties bevatten specimens verzameld over de hele wereld, zowel door eigen expedities als door uitwisseling met andere lichenologen. Een opmerkelijk aspect van deze collecties is het aanwezige type materiaal, met meer dan 300 specimens. Dit materiaal werd gebruikt bij de beschrijving van nieuw ontdekte soorten. Daarnaast bevatten de collecties veel exemplaren die zijn verzameld op locaties waar tot op heden weinig materiaal beschikbaar was, zoals Macaronesia, Papouasia en Mauritius. De collectie omvat ook de grootste lichenenverzameling uit Portugal. Nog bijzonder aan deze collectie is dat alle tot op heden bekende soorten wereldwijd vertegenwoordigd zijn in deze collectie, vaak met meerdere specimens. Alle gegevens met betrekking tot deze specimens, zoals waar, door wie en wanneer ze werden ingezameld, zijn reeds opgenomen in een database en zullen binnenkort beschikbaar zijn voor download op ons virtuele herbarium, www.botanicalcollections.be Het lijdt geen twijfel dat deze rijke collectie een belangrijke basis zal vormen voor wetenschappelijk onderzoek, variërend van morfologisch tot DNA onderzoek; |
|||
|
|
STEM is een acroniem voor Science, Technology, Engineering & Mathematics. De Vlaamse onderwijswereld moedigt STEM-onderwijs, waarbij twee of meer van deze disciplines geïntegreerd worden behandeld vanuit uitdagende vraagstellingen of zogenaamde ‘wicked problems’, sterk aan. Binnen de sector van natuur- en milieu-educatie (NME), worden dit soort ontwikkelingen op de voet gevolgd. Het leek ons dan ook een goed idee om vanuit de Plantentuin onze collega’s in de NME-sector een bijscholing rond STEM aan te bieden. Onder de deskundige leiding van Marie-Paule Buyse en Ronny Merken (iSTEM), werden op 12 september een 20-tal NME-educatoren van diverse NME-centra en plantentuinen, ingewijd in de geheimen van het STEM-onderwijs. In de voormiddag leerden we aan de hand van opdrachten, wat STEM nu precies wel en niet is. Na een verkwikkende lunchpauze en een bezoek aan het zeer STEMmige HOUTlab, leerden we in de namiddag de zeven STEM-concepten kennen die aan de basis liggen van een goede STEM-activiteit. Het werd een rijke en inspirerende dag, waarbij het verkennen van STEM en de uitwisseling tussen educatoren van verschillende instellingen, een creatief proces op gang bracht dat zeker nog lang zijn vruchten zal afwerpen. Het educatieteam van de Plantentuin gooit binnenkort alvast een nieuwe STEM-workshop op de markt! |
|||
|
|
Het regenwoud van de Amazone herbergt een ongelooflijke verscheidenheid aan planten- en diersoorten en speelt een cruciale rol in het reguleren van het klimaat op aarde. Klimaatverandering en menselijke activiteiten brengen dit belangrijke ecosysteem in gevaar. Vooral de toenemende droogte maakt het voor sommige planten en dieren steeds moeilijker om te overleven. Onderzoekers van de Universiteit van Marburg en van Plantentuin Meise hebben een artikel gepubliceerd met een analyse van het klimaat en de diversiteit van plantensoorten in het Amazonegebied. Ze toonden hierin aan dat veel soorten hun toevlucht zoeken in steile rivierdalen waar dagelijkse nevel een bron van vocht is. Op grond van de rijkdom aan plantensoorten, waaronder orchideeën, varens, mossen en korstmossen en het frequeen nieuwe type woud, het 'tropische laaglandnevelwoud'. Deze laaglandnevelwouden functioneren als toevluchtsoorden voor het overleven van tropische organismen in tijden van droogte. Dat maakt hen zo extreem belangrijk. De onderzoekers roepen op tot bescherming van dit type nevelwouden omdat net daar de unieke biodiversiteit van het tropisch regenwoud beschermd kan worden bij klimaatverandering. |
|||
 |
||||
|
|
|
|||
 |
||||
|
|
De witte moerbei (Morus alba) behoort tot de moerbeifamilie en komt van oorsprong uit China. De bladverliezende boom wordt tot 15 meter hoog. De moerbei heeft lange aren als mannelijke bloeiwijzen en weinig opvallende vrouwelijke bloemen in schijnaren; soms komen ze beiden op één plant voor, soms enkel mannelijke of vrouwelijke bloeiwijzen. De snelste beweging in de plantenwereld staat op naam van deze plant: het stuifmeel wordt gekatapulteerd met een snelheid van 610 km/uur (de helft van de geluidssnelheid). De eetbare vruchten lijken van vorm op bramen, ze zijn variabel van kleur (roomwit tot paars) en hebben een zoete, flauwe smaak. In China wordt witte moerbei ‘gouden boom’ genoemd en dat heeft alles te maken met de zijderups. De grote glimmend groene bladeren zijn het geliefd voedsel van de zijderups Bombyx mori. De rups vormt met spindraden een witte pindavormige cocon, er zijn 5 000 cocons nodig om 1 kg zijde te maken. De methode van de zijdeproductie was een staatsgeheim. Door de veroveringstochten van Alexander de Grote werd in 326 v.C. de weg vrijgemaakt naar India en later ontdekten Romeinse soldaten de begeerlijke stof tijdens veldslagen in Perzië. Zo ontstond de ‘zijderoute’: via 4800 km lange en gevaarlijke paden voerden handelaars zijde (en ook papier, rabarber, perziken, sinaasappels,…) uit China naar het Westen. Zijde en goud waren even duur. Pas in de 6de eeuw ontwikkelde de zijdeteelt zich buiten China. In de 18de eeuw werden moerbeiplantages met weverij opgestart in Brussel, Tervuren en Mariemont, door ondermaatse opbrengsten ging deze industrietak verloren. Tot de moerbeifamilie behoren ook zwarte moerbei (Morus nigra) en rode moerbei (Morus rubra), deze soorten worden gekweekt voor hun donkere zoete vruchten met een uitgesproken smaak. In de Plantentuin kan je vlakbij het beeldhouwwerk ‘De Tijd’ uit 1898 van Pierre Charles Van der Stappen genieten van een majestueus uitgegroeide witte moerbeiboom, in het Dahlgrenarboretum vind je de drie moerbeisoorten bij elkaar; |
|||
|
De Tuinwinkel aan Ingang Keizerin Charlotte is de ideale plek om toffe geschenken te kopen voor jezelf of om weg te geven: boeken of speelgoed voor kinderen, zaden en tuingereedschap, planten voor binnen of buiten, mooie decoratieve of gebruiksvoorwerpen voor in huis... |
||||
|
|
De Tuinwinkel is fan van korte-keten-producten en biedt heerlijke 100% lokale dranken. Nieuw in ons gamma: een witte wijn en een pinot noir van wijngaard ‘t Hoogveld uit Merchtem en een gouden, licht mousserende demi-sec cider van domein Ganzenhof uit Wolvertem. Godendranken die een breed scala aan fijnproevers zullen aanspreken. Prijs: 12 €. Te koop in de Tuinwinkel |
|||
|
|
Te koop in de Tuinwinkel
|
|||
 |
||||
|
Uitgever Musa komt tot stand binnen de Afdeling Museologie en Educatie: Voor dit nummer werden teksten aangeleverd door Ann Bogaerts, Koen Es, Franck Hidvégi, Jutta Kleber, Min Pauwels, Barbara Puttemans, Manon van Hoye. Eindredacteur Foto's Plantentuin Meise. Wil je ook graag Musa ontvangen, klik hier. |
||||
|
|
|
|||
