Coffea

Straffe koffie

Arabicakoffie en robustakoffie zijn de enige soorten die de mens gebruikt om zijn bakje troost te brouwen. Toch zijn er vandaag al 110 wilde soorten gevonden. Tien daarvan werden pas de laatste 25 jaar ontdekt door onderzoekers van Plantentuin Meise. De Plantentuin is al meer dan een eeuw het kenniscentrum voor wilde koffiesoorten in Centraal-Afrika en werkt mee aan genetisch en chemisch onderzoek op koffie. In deze studies wordt gebruik gemaakt van geavanceerde DNA-analysetechnieken en spectrometrie. Zo ontrafelt men de verwantschap tussen de verschillende koffiesoorten en analyseert men hun chemische inhoudsstoffen.  

Ruim 60% van de wilde koffiesoorten zijn met uitsterven bedreigd door de vernietiging van hun natuurlijke habitats en door de klimaatverandering. Het bewaren en bestuderen van wilde koffieplanten in botanische tuinen kan een laatste redmiddel zijn… De wilde koffiesoorten bezitten nog eigenschappen die bij onze cultuurgewassen verloren zijn gegaan, wat van belang kan zijn voor de voedselzekerheid van toekomstige generaties. Onze cultuurgewassen zijn veel kwetsbaarder voor ziektes dan de wilde soorten. 

In het verleden was het al bijna zover. Koffieroest, een schimmel op de bladeren van de koffieplant, betekende bijna het einde van onze koffiecultuur. Onze voorouders stonden machteloos tegen de schimmel die het merendeel van de Coffea arabica plantages verwoestte. In 1900 stelde de Belg Lucien Linden op de wereldtentoonstelling in Parijs een nieuwe koffiesoort voor uit Congo: ze werd beschreven als een robuuste en roest-resistente soort. Later bleek deze koffiesoort identiek te zijn aan een soort beschreven door Emile Laurent, botanicus van de Plantentuin en aan een derde soort beschreven in Kameroen. Deze laatste was de oudste vondst, en dus is de botanische naam van de soort Coffea canephora.  Commercieel is de soort nog steeds gekend als robustakoffie. Deze 3 wetenschappers redden toen ons dagelijks kopje koffie. Robustakoffie speelt een steeds belangrijkere rol aangezien Coffea arabica gevoeliger is voor ziektes en vooral groeit in die gebieden waar de klimaatimpact het grootst is.

Wil je koffiestruiken zien? Je vindt ze in verschillende kassen van het Plantenpaleis, de economisch belangrijke soorten in de kas van het Antropogeen bioom.  De onderzoekscollectie is gehuisvest in de Groene Ark en is niet toegankelijk voor publiek.