[Science News] - Linnaeus' Species Plantarum in Plantentuin Meise: 270 jaar botanische nomenclatuur

Dit jaar is het 270 jaar geleden dat de beroemde Zweedse botanicus Carl Linnaeus ‘Species Plantarum’ publiceerde in Stockholm. De verjaardag van dit titanenwerk uit 1753 mocht niet onopgemerkt voorbijgaan. Daarom werkten verschillende instellingen samen om deze belangrijke mijlpaal in de botanische taxonomie te vieren. Dit deden ze door alle exemplaren van dit baanbrekend werk uit hun respectievelijke bibliotheken te documenten. Met enthousiasme heeft Plantentuin Meise deelgenomen aan dit herdenkingsproject.

Het voornaamste doel van Species Plantarum was het samenstellen van een uitgebreide catalogus van de bekende plantensoorten en deze te ordenen volgens een systeem dat door Linnaeus zelf was opgesteld. Hij baseerde zijn systeem op het aantal en de rangschikking van de waarneembare geslachtsorganen, namelijk meeldraden en stampers.

Species Plantarum markeerde met name een revolutionaire ontwikkeling door de systematische toepassing van binomiale soortnamen. Deze namen bestonden uit twee delen, waarbij het eerste deel het geslacht (genus) aanduidde en het tweede deel de soort. Zo introduceerde het bijvoorbeeld de naam Papaver rhoeas voor de klaproos. Vóór Linnaeus' gestandaardiseerde naamgevingsconventie had dezelfde plant talloze namen, vaak lang en sterk variërend afhankelijk van de wetenschappelijke traditie, achtergrond of opleiding van de auteur. Bijvoorbeeld, Albrecht Haller noemde de plant "Papaver foliis pinnatifidis hispidis, fructu ovato", terwijl Gaspard Bauhin hem "Papaver erraticum minus" noemde. De binomiale nomenclatuur is sindsdien essentieel gebleken voor de organisatie en de uitwisseling van kennis over planten.

Pas in 1905, tijdens het Internationale Botanische Congres in Wenen, verwierf de eerste editie van "Species Plantarum," gepubliceerd in 1753, internationale erkenning als de basiseditie voor nomenclatuur, een status die het sindsdien heeft behouden.

De verjaardag van de publicatie van Species Plantarum betekende een unieke gelegenheid om een uitgebreide inventaris op te maken van de verschillende edities die de bibliotheek van de Plantentuin Meise bezit. Opmerkelijk is dat onze bibliotheek de eerste vier edities van Species Plantarum herbergt, elk met een eigen historische herkomst:

De eerste editie (Stockholm, 1753) is afkomstig uit de collectie van Barthélemy Dumortier (1797-1878), die het in 1868 kocht op de veiling van Benoni Verhelst, een kunstverzamelaar uit Gent. Dumortier, een Belgische botanicus en staatsman, speelde een centrale rol bij de oprichting van de Rijksplantentuin in Brussel in 1870. Dumortier, een toegewijd bewonderaar van het werk van Linnaeus, begon in 1818 met het verzamelen van Linnaeus' publicaties en breidde deze collectie gestaag uit.

De tweede editie (Stockholm, 1762-1763) wordt geassocieerd met François Crépin (1830-1903), die deze waarschijnlijk op dezelfde veiling als Dumortier kocht. Crépin was tussen 1876 en 1901 een vooraanstaand directeur van Rijksplantentuin in Brussel, de voorloper van Plantentuin Meise. Gedurende de hele 19e eeuw was deze editie belangrijker dan de eerste, omdat het herzieningen en uitbreidingen onderging en actueler bleef. Veel botanici vertrouwden erop als referentie voor beschrijvingen en geïllustreerde platen van planten.

De derde editie (Wenen, 1764) kwam uit de bibliotheek van de Société royale d'horticulture de Belgique, de voorloper van de Rijksplantentuin in Brussel.

Ten slotte maakte de vierde editie (Berlijn, 1797-1825), net als de eerste, oorspronkelijk deel uit van de collectie Barthélémy Dumortier.

Species Plantarum blijft een belangrijke bron voor de binomiale naamgeving van planten en behoudt zijn onschatbare waarde voor hedendaagse botanici en wetenschappers.

Meer informatie : https://www.linnean.org/news/2023/09/06/species-plantarum-at-270