[Science news] - De stamboom van de bloemplanten
Momenteel zijn er wereldwijd naar schatting 350.000 soorten bloemplanten (angiospermen) bekend. Al die soorten zijn met elkaar verwant via gemeenschappelijke voorouders. Die relaties kunnen gevisualiseerd worden in een fylogenetische boom (vergelijkbaar met een menselijke stamboom). Er bestaan veel stambomen op het niveau van de verschillende families van bloemplanten, maar er zijn maar heel weinig evolutionaire stambomen waarin op grote schaal alle bloemplanten geïncorporeerd zijn.
In een gezamenlijke studie met wetenschappers uit België, Frankrijk, Zuid-Afrika, het Verenigd Koninkrijk en Nederland, konden we een grootschalige fylogenie construeren met maar liefst 36.101 soorten, met andere woorden: bijna één achtste van alle bloemplanten op aarde. Momenteel is dit de grootste gedateerde fylogenetische stamboom van bloemplanten die gegenereerd werd door gebruik te maken van echte DNA sequentiegegevens en fossiele kalibratiepunten. Van alle bloemplanten omvat deze stamboom alle bekende ordes, 94,5% van alle families en 54,6% van alle momenteel geaccepteerde geslachten.
Deze nieuwe evolutionaire boom is gebaseerd op twee zogenaamde ‘barcoding’ genen die gelinkt zijn aan het chloroplastgenoom. Het ene gen is sterk geconserveerd (goed voor het traceren van ‘diepe’ verwantschappen), terwijl het andere erg variabel is (goed voor het detecteren van recente splitsingen). Als dateringsijkpunten werden aan onze fylogenie 56 verschillende fossielen toegevoegd waarvan de leeftijd bekend is en die karakteristieken vertonen die typisch zijn voor hun groep. Kortom, als fossiel bewijs aantoont dat een bepaalde plantengroep op een bepaald moment reeds bestond, kunnen we dat gebruiken om onze evolutionaire ‘klokken’ in te stellen om de leeftijd van alle bloemplanten te bepalen.
Met een dergelijke gedetailleerde staalname zal onze nieuwe fylogenie een onmisbaar instrument zijn voor grootschalig evolutionair, ecologisch en biogeografisch onderzoek.
Relevant publications:
Janssens S, Couvreur TLP, Mertens A, Dauby G, Dagallier L‐P, Abeele SV, Vandelook F, Mascarello M, Beeckman H, Sosef M et al 2019. A large‐scale species level dated angiosperm phylogeny for evolutionary and ecological analyses. Biodiversity Data Journal 8: e39677