[Science news] - Exploratie van de plantaardige vetten en oliën in de drogerijenverzameling van Plantentuin Meise

In de economische botanie-collectie van Plantentuin Meise is een heel aparte verzameling opgesnord en onder de loepe genomen. Het betreft 240 bokalen met vetten en oliën die dateren van eind 19de eeuw. Niet minder dan 120 plantensoorten leiden naar de meest diverse herkomstgebieden maar ook naar wereldtentoonstellingen, botanische musea, apothekers en kaarsenfabrieken van weleer. Deze vegan-grondstof nam toen al een belangrijke plaats in als keukenvet, medicijn, verzorgingsproduct, kaarsvet, lampolie, zeep en brandstof.

Plantaardige vetten en oliën worden voornamelijk uit zaden en in mindere mate uit vruchtvlees gewonnen. Lijnolie, palm- en palmpitolie, cacaoboter en sheaboter behoren tot de klassiekers. Andere zoals bv. stekelpapaver- en woestijndadelolie bieden toekomstperspectieven als biocide -tegen aaltjes, kakkerlakken en termieten- of biobrandstof.

Een tweede categorie zijn de oliën die bekomen worden door destillatie van vooral zaden, bloemen en bladeren. Het zijn etherische oliën, ook vluchtige of aromatische oliën genoemd. De collectie herbergt hiervan de bekende geuren en aroma’s van ylang-ylang en neroli, van eucalyptus, patchouly en munt en van sandelhout. Maar ook bergamot, petit grain en curaçao, evenals absint, gember, kamille, karwij, niaouli en cajeput zitten vervat in de kleine flaconnetjes.

Opgeborgen in fraai glaswerk is deze historische deelverzameling een lust voor het oog. Daarnaast biedt zij de vergeten grondstoffen op een dienblaadje aan voor verder innovatief onderzoek.

Etherische oliën	Blikvangers uit de drogerijen van weleer met o.a. groene laurierolie, vierkantig verpakte muskaatnootboter en witte brokken illipé. Ze tonen de rijke variatie van vetten in vastheid, formulering, kleur en recipiënt.
Katoenzaadolie: de ruw geperste olie kleurt donker door de aanwezigheid van het toxische gossypol. Gezuiverde olie levert cotton-margarine en wordt ook verwerkt in zeep, visconserven, cosmetica en geneesmiddelen.	Arachideolie: de geraffineerde olie is helder, geel en geschikt als frituurolie. Vroeger werd van oudere olie -die als vet neerslaat- pindamargarine gemaakt; olie van de tweede en derde persing gaf brandstof en huile de rabat, waaruit zeep werd bereid.
Sheaboter is een wit tot gelig, korrelig vet dat bekomen wordt door het koken van zaden van de West-Afrikaanse sheaboom. Deze boter is niet meer weg te denken uit voeding, cosmetica en farmacie	Wonderboomolie is een bijna kleurloze zaadolie. Geraffineerd -en vrij van het toxische ricine- werkt ze therapeutisch (o.a. als laxans, in oogdruppels) en is toepasbaar in haarverzorging, als smeerolie van motoren en als remvloeistof.